IK BEN HOOGBEGAAFD

Ik loop mijn hele leven al 10 stappen voor. In de hoogbegaafde wereld heet dat een ‘voorspeller’. Ik begrijp maar niet dat mensen niet zien wat ik zie, wat ik bedoel. En ik erger mij daar de laatste jaren steeds meer aan.
Iedereen die mij kent weet dat ik niet tegen onrecht kan. Ik was altijd al een strijder, een klokkenluider. En dat verklaart mijn tegenwerking tijdens mijn werkzame leven bij defensie.
Ik denk ook sneller en intenser, vandaar de conflicten op de werkvloer.
Ik heb ook een analytisch denkvermogen en zie alles al voor me. Ik ben dan ook graag alleen, met mijn gepeins en dromerij.

Ik ben 60 en nu pas vallen alle puzzelstukjes op z’n plaats.

2 a 3% is hoogbegaafd. Dit zijn de kenmerken: (1) ANDERS, (2) INTENS en (3) SNEL.

1. ANDERS ZIJN EN ANDERS VOELEN
Als hoogbegaafde ben je fundamenteel anders. Anders bedraad. En hoewel je hoogbegaafd kunt zijn zonder dat dit wordt opgemerkt of vastgesteld, merk je dat zelf wel. Je voelt je namelijk ook anders. En dat anders-zijn, is niet per se te verklaren of gemakkelijk onder woorden te brengen.

Het anders-zijn brengt mee dat je anders in de wereld staat en anders tegen de wereld aankijkt. Daardoor heb je soms het gevoel alsof je een soort van alien bent in deze wereld, op de verkeerde plek geboren of in de verkeerde tijd. Je ziet wat anderen niet zien, of op een andere manier. Als gevolg interpreteer je vragen, opdrachten, toelichtingen en afspraken anders waardoor je per ongeluk, of express vanuit rebellie, niet doet wat de bedoeling is. Tegelijkertijd blijkt dat wat jij heel logisch vindt, voor anderen weer niet zo logisch of vanzelfsprekend blijkt te zijn, waardoor onbegrip en miscommunicatie ontstaat. En wanneer jij steeds de enige bent die iets op een bepaalde manier ziet, ga je op een bepaald moment ook je aan jezelf gaat twijfelen. Dit heeft een negatieve impact op jouw zelfbeeld en op het vertrouwen in jouw eigen intuïtie. Veel HB’ers zien zichzelf daarom bovendien niet als intelligent, althans niet intelligent genoeg om hoogbegaafd te kunnen zijn.

In contact met anderen ervaar je daarnaast dat je functioneert op een andere frequentie. In groepen hoor je er steeds net niet helemaal bij. Je bent eerder een beetje de vreemde eend in de bijt. De vreemde vogel. Dit maakt het moeilijk om op dieper niveau een hechte connectie aan te gaan met de ander, wat gevoelens van eenzaamheid meebrengt. Het vergroot ook de kans dat jij jezelf bovengemiddeld gaat aanpassen. Als mens zijn we namelijk sociale wezens en vinden we het belangrijk om onderdeel te zijn van een (sociale) groep. Aanpassen is op zichzelf niet vreemd of een probleem. Dat doen we allemaal in het contact met de ander. Het is als het ware het compromis dat we met elkaar sluiten zodat we elkaar kunnen begrijpen, een gedeelde frequentie kunnen vinden. Wanneer je weinig gelijkgestemden om je heen hebt, dan is de aanpassing die je moet maken echter relatief groot. Je hebt een langere afstand te overbruggen bij het vinden van eenzelfde frequentie waarbij HB’ers vrijwel automatisch die extra afstand afleggen. Helaas kost dit veel energie. Naast dat dit kan leiden tot een burn-out, staat het jou vooral ook in de weg bij het vinden van wat klopt voor jou en het kunnen inzetten van jouw unieke gaves.

In omgevingen met gelijkgestemden, is het gevoel van anders en alleen zijn overigens veel minder aanwezig. Het anders-zijn is immers in relatie tot het gemiddelde en de mensen om je heen. De aanpassing die je maakt in het contact met gelijkgestemden, is daarbij relatief klein omdat de frequenties waarop je functioneert dichterbij elkaar liggen. Wanneer je een passende plek in de samenleving hebt gevonden, uit jouw anders-zijn zich bovendien vooral als een gave. De gave om buiten de lijntjes te kleuren. Autonoom te zijn. Te zien wat anderen niet zien, de discrepanties. En om tot andere, niet voor de hand liggende, oplossingen en inzichten te komen.

2. INTENSER
Het tweede hoofdkenmerk omvat het intens ervaren, waarnemen en verwerken van prikkels, zoals * Dabrowski beschrijft in zijn ‘Overexcitabilities’. En het omvat het intens-zijn (en doen).

De verhoogde intensiteit van waarnemen, brengt hierbij mee dat jij je bovengemiddeld bewust bent van jouw omgeving. Het kenmerkt zich onder andere door het waarnemen van zelfs de kleinste details, alsof je met een vergrootglas rondloopt. En tegelijkertijd kun je het totaal van wat er is overzien en waarnemen. Alsof je als buitenstaander naar jezelf kijkt in deze specifieke situatie. Wanneer jij je in een bepaalde ruimte begeeft, voel je daarnaast de sfeer haarfijn aan. Je voelt dat wat onuitgesproken is en dat wat er van jou verwacht wordt. Door deze intensiteit van waarnemen, kun je gemakkelijk overprikkeld raken in omgevingen waarin er veel om jou heen gebeurt en in nieuwe situaties. Af en toe overprikkeld raken, is overigens op zich geen probleem. Maar langdurige overprikkeling kan namelijk wederom leiden tot een burn-out.

Naast het intens doen en ergens intens mee bezig zijn, kunnen anderen jou ook als intens ervaren. Veel HB’ers worden daarom regelmatig een beetje ’te’ genoemd: “te gevoelig, te intens, te emotioneel, te moeilijk doen of denken, te kritisch, te betweterig, te koppig”, etc. Wanneer je vaak ’te’ wordt genoemd, kun je herkennen dat je functioneert in een omgeving waar je blijkbaar niet jouw natuurlijke energie en enthousiasme in kwijt kunt. Daardoor ben je dan de hele tijd jezelf aan het inhouden en creëer je een leven waarin je tegen jouw eigen natuur in gaat. Een leven waarin je op de rem leeft. Maar het is juist jouw intens-zijn, het zijn juist jouw ’te’s die jou maken wie jij bent en het mogelijk maken om te doen wat voor jou de bedoeling is.

3. SNEL
Dit laatste kenmerk uit zich al op jonge leeftijd. Hoogbegaafden lopen namelijk voor in hun ontwikkeling. Zo wordt bij baby’s gezien dat ze al vroeg glimlachen, oogcontact maken en alerter zijn. Ze kijken ‘wakker’ of ‘onderzoekend’ uit de ogen. Ze kunnen al vroeg lopen, of later, maar dan zonder het vallen en opstaan. En er vindt soms sprongsgewijze ontwikkeling plaats in de zin dat ze ineens iets al meteen kunnen. Sommige HB’ers slaan bijvoorbeeld de kruipfase over.

Daarnaast zijn hoogbegaafden sneller in de vorm van het al op jongere leeftijd iets kunnen. Als hoogbegaafde kun je eerder lezen en/of praten dan leeftijdsgenoten, of later maar dan wel al meteen met volzinnen. Op school ben je sneller in het begrijpen van de lesstof en heb je minder herhaling nodig. Vooral ook vanwege de kenmerkende leergierigheid en nieuwsgierigheid. Soms kan dit overigens worden verbloemd door een leerbelemmering, zoals dyslectie. Hierdoor lijkt het alsof je een gemiddelde leerling bent. Zowel de hoogbegaafdheid als de leerbelemmering kan dan zelfs volledig onopgemerkt blijven. Ook kenmerken als perfectionisme, het hebben van een goed geheugen en de bovengemiddelde hoeveelheid aan waarom-vragen, kunnen op jonge leeftijd al naar voren komen. Daarbij is het wel zo dat je als hoogbegaafd kind een ontwikkelingsvoorsprong kunt hebben, maar op sociaal-emotioneel niveau uit de pas loopt met jezelf. Dit ontwikkel je namelijk aan de hand van het contact met gelijkgestemden en door de ervaringen die je als mens opdoet.
Op latere leeftijd merk je vooral dat je regelmatig 10 stappen voorloopt op de mensen om je heen, dat jouw gedachtes zich als een razende opvolgen en dat je snel verbanden legt en processen doorziet. Je kunt daarnaast, soms ook juist daardoor, bovengemiddeld snel jouw interesse ergens in verliezen en je bent op veel plekken snel weer uitgeleerd.

* DABROWSKI’S OVEREXCITABILITIES = Dabrowski’s prikkelgevoeligheid
Daar waar de term hoogbegaafdheid voor mensen vaak ongrijpbaar is, geven de overexcitabilities van Dabrowski een mooi totaalplaatje. Kazimierz Dabrowski ziet de prikkelgevoeligheden als iets bijzonders, een soort superkracht. Hij heeft de volgende 5 beschreven:

INTELLECTUELE PRIKKELGEVOELIGHEID: kenmerken zijn een enorme nieuwsgierigheid, het stellen van diepgaande vragen, goede concentratie, hyperfocus op iets wat jouw interesse gewekt heeft en jou intrigeert en het probleemoplossend vermogen en theoretisch denken. Je hebt een ongelofelijk snelle geest die altijd kennis wil vergaren en je bent steeds op zoek naar begrip, waarheid en oplossingen voor problemen. Je verslindt boeken om jouw leerhonger te voeden en je houdt van mentale uitdagingen. Daarnaast kun je lang rustig zitten nadenken over jezelf. Je bent vaak bezig met morele aangelegenheden en zaken die met eerlijkheid te maken hebben. Je bent een onafhankelijke denker en een scherpe observator die ongeduldig kan worden als anderen jouw opwinding niet delen of niet in jouw tempo meelopen.

VERBEELDINGSKRACHT PRIKKELGEVOELIGHEID: op jonge leeftijd had je denkbeeldige vriendjes waarmee je gecompliceerde plannen beraamde, meestal met veel drama. Op jonge leeftijd kon je feit en fictie nog weleens mengen en in de klas was je met jouw gedachten regelmatig afgedwaald naar een denkbeeldige eigen wereld. Er werd daardoor ook wel gezegd dat je afwezig en dromerig overkwam. Je was/bent graag bezig met fantasiespellen en dagdromen en het in je hoofd van alles uitdenken en voor je zien. Je hebt een rijke verbeelding, kunt analytisch denken en ook het gebruik van metaforen is kenmerkend.

EMOTIONELE PRIKKELGEVOELIGHEID: intense, extreme en complexe emoties zijn kenmerkend voor deze overexcitability. Je hebt een verhoogde belangstelling voor, en reactie op jouw omgeving, je hecht je sterk aan mensen, plaatsen, symbolen en dingen en je wordt weleens beschuldigd van ‘overreageren’. Op jonge leeftijd had je veel driftbuien en kon je in woede uitbarsten als je een spelletje verloor, je buitengesloten voelde of als dingen niet gingen zoals jij dat wilde. Als hoogbegaafde volwassene ben je vaak betrokken bij sociale kwesties waarbij je vanuit idealisme iets wilt betekenen.

PSYCHOMOTORISCHE GEVOELIGHEID: kenmerken zijn o.a. de verhoogde prikkelbaarheid van het zenuwstelsel en een vergrote capaciteit op het gebied van actief en energiek zijn. Je houdt van bewegen om het bewegen en je hebt een overschot aan energie, vaak gemanifesteerd in snelle speeches, vurig enthousiasme en een behoefte aan (intense) fysieke activiteit en actie. Als je emotioneel gespannen bent, kun je onafgebroken gaan praten, impulsief handelen, nerveus worden, een intense gedrevenheid laten zien (workaholism), dwangmatig gaan handelen, competitief worden of je zelfs gaan misdragen. Anderen kunnen jou dan erg overweldigend vinden.

ZINTUIGELIJKE PRIKKELGEVOELIGHEID: jouw zintuigen (zien, ruiken, voelen, aanraken, horen) werken intensiever waardoor je het labeltje van je t-shirt intens kunt ervaren. De structuur van bepaald voedsel, fel licht en hard of hoog geluid kun je als zo vervelend ervaren dat het je in de weg staat van ‘normaal’ functioneren. Je kunt als het ware bovengemiddeld waarnemen met jouw zintuigen. Dat kun je ervaren als een last, maar aan de andere kant kun je er ook intens plezier van beleven. Intens genieten van muziek, natuur, taal, kunst of eten.

Enfin. Ik heb me nu aangemeld voor een coachingstraject. En ik zit alleen maar te huilen van herkenning en ik ben blij dat ik weet dat er meer mensen zijn zoals ik. Ik ben niet gek! Er gaat een wereld voor me open!

Lees meer over hoogbegaafdheid: https://giftedpeople.eu/ www.giftedpeople.eu http://www.giftedpeople.eu/ hoogbegaafdheid